Việc thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia được kỳ vọng sẽ ổn định thị trường. Thu hẹp chênh lệch giá và huy động nguồn lực vàng trong dân. Tuy nhiên, để tránh lặp lại sai lầm cũ. Cần xây dựng mô hình quản lý chặt chẽ, minh bạch và phù hợp với bối cảnh kinh tế Việt Nam.
- Cơ quan thuế siết kiểm tra tài khoản ngân hàng: Cảnh báo rủi ro bị khởi tố nếu trốn thuế
- Thuế mới Mỹ sẽ áp với 14 quốc gia từ 1-8
- Việt Nam mời 5 quốc gia tham gia diễu binh kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9
Cần một sàn giao dịch vàng minh bạch và chuẩn hóa
Chính phủ vừa chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cùng các bộ ngành liên quan nghiên cứu mô hình sàn vàng quốc gia . Nguyên tắc: đảm bảo tự do giao dịch, tách biệt rõ vai trò quản lý nhà nước và hoạt động kinh doanh. Động thái này được đánh giá là cần thiết trong bối cảnh thị trường vàng biến động mạnh, giá trong nước cao hơn thế giới tới hơn 10 triệu đồng/lượng.
Theo các chuyên gia, sàn vàng sẽ giúp:
- Minh bạch hóa giao dịch, kiểm soát thị trường chặt chẽ hơn.
- Rút ngắn khoảng cách giá vàng trong nước – thế giới.
- Huy động hàng trăm tấn vàng nhàn rỗi trong dân, biến thành nguồn vốn phục vụ tăng trưởng.
TS Nguyễn Trí Hiếu nhận định, khi giao dịch được thực hiện qua sàn, thông tin sẽ được công khai, hạn chế đầu cơ và thao túng giá. Đồng quan điểm, chuyên gia Nguyễn Quang Huy cho rằng sàn vàng sẽ chấm dứt tình trạng chi phối thị trường bởi một vài doanh nghiệp lớn.
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân nhấn mạnh: sàn vàng giúp giảm áp lực nhập khẩu vàng vật chất, hỗ trợ ổn định tỷ giá và dự trữ ngoại hối. Đặc biệt, nếu phát triển mô hình “vàng tài khoản”. Nhu cầu nắm giữ vàng vật chất sẽ giảm, từ đó hạ chênh lệch giá.
Điều kiện cần: Hành lang pháp lý và quản lý rủi ro chặt chẽ
Việt Nam từng “sập bẫy” các sàn vàng trước đây do thiếu cơ sở pháp lý và giám sát. Sự sụp đổ hàng loạt sàn vào năm 2009 để lại bài học đắt giá: lẫn lộn giữa vàng vật chất, vàng tài khoản và giao dịch phái sinh tạo ra rủi ro hệ thống.
Ông Nguyễn Minh Tuấn (AFA Capital) cảnh báo, nếu không phân định rõ mô hình, nhà đầu tư dễ bị “dẫn dụ” vào các sản phẩm có đòn bẩy cao, rủi ro lớn. Do đó, để sàn vàng vận hành hiệu quả, cần:
- Hệ thống pháp lý đầy đủ như các sàn chứng khoán, hàng hóa.
- Hạ tầng công nghệ giao dịch điện tử hiện đại, minh bạch thời gian thực.
- Cơ chế kiểm soát, giám sát rõ ràng, phân tách chức năng quản lý và kinh doanh.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, chỉ tổ chức tín dụng và doanh nghiệp vàng được cấp phép mới được tham gia sàn. Giao dịch phải thực hiện qua hệ thống điện tử, đảm bảo truy xuất và kiểm soát.
Mô hình phù hợp: Kết hợp giữa giao dịch vật chất và tài khoản
PGS.TS Huân đề xuất xây dựng sàn theo mô hình hybrid: vừa giao dịch vàng vật chất, vừa cho phép đầu tư tài khoản vàng – tương tự các chứng chỉ vàng quốc tế. Điều này tạo điều kiện linh hoạt cho nhà đầu tư, đồng thời tránh việc vàng bị rút ra ồ ạt khỏi hệ thống.
TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, cần phá thế độc quyền của vàng SJC, đồng thời mở cửa nhập khẩu vàng nguyên liệu có kiểm soát. Nếu làm tốt, chênh lệch giá trong – ngoài nước có thể chỉ còn 1-2 triệu đồng/lượng.
Rào cản lớn: Tâm lý nắm giữ vàng vật chất trong dân
TS Nguyễn Anh Vũ chỉ ra: người Việt vẫn có xu hướng mua vàng miếng, cất giữ tại nhà. Nếu không thay đổi được thói quen này, mô hình vàng tài khoản khó lan tỏa. Do đó, chứng chỉ vàng phải đi kèm cam kết quy đổi vật chất dễ dàng để tạo lòng tin.
Chuyên gia Huỳnh Thị Mỹ Nương nhấn mạnh: sàn phải học hỏi kinh nghiệm từ Trung Quốc, Mỹ, Anh… . Đồng thời đặt trọng tâm vào minh bạch, quản trị rủi ro và giám sát chặt chẽ. Tránh lặp lại sai sót từng gặp trên thị trường chứng khoán.
Đề xuất chính sách và khuyến nghị
- Ngắn hạn: Thành lập sàn giao dịch vàng vật chất, xây dựng cơ chế lưu ký, giám sát và giao dịch rõ ràng. Cơ quan quản lý tốt nhất là NHNN.
- Trung hạn: Phát triển sàn vàng điện tử với chứng chỉ vàng, hợp đồng tương lai. Tăng cường năng lực giám sát công nghệ và pháp lý.
- Dài hạn: Chuẩn hóa chất lượng vàng trong nước theo chuẩn quốc tế. Xây dựng kho dự trữ vàng quốc gia, mở cửa thị trường vàng nguyên liệu.
Cơ hội đi kèm rủi ro
Sàn giao dịch vàng quốc gia, nếu được thiết kế bài bản, có thể trở thành công cụ điều tiết thị trường hiệu quả. Góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và huy động nguồn lực vàng trong dân. Tuy nhiên, để thành công, cần đồng bộ hóa cả về thể chế, hạ tầng, mô hình quản lý và truyền thông chính sách.
Việc kiểm soát chặt chẽ các yếu tố đầu cơ, minh bạch hóa quy trình giao dịch. Thay đổi thói quen nắm giữ vàng là những thách thức không nhỏ, đòi hỏi quyết tâm từ cả nhà nước và doanh nghiệp.
Nguồn: Tổng hợp
