Cảm xúc tuổi teen luôn dữ dội và khó đoán. Nhưng thay vì hư hỏng, nhiều hành vi bùng nổ lại là lời cầu cứu từ một tâm hồn đang tổn thương.
- 5 nguyên tắc vàng để nuôi dạy con đúng cách
- Học giỏi để làm gì khi đánh mất phương hướng?
- Nữ sinh Bách khoa nhận học bổng tiến sĩ hơn 10 tỷ đồng
Tuổi teen không hư – con chỉ đang rối bời vì cảm xúc
“Con ghét bố mẹ!”, “Đừng nói gì với con nữa!”, “Mẹ chẳng hiểu con!” – những câu nói khiến bao bậc phụ huynh đau lòng. Nhưng ít ai biết, đó chính là lúc cảm xúc tuổi teen dâng lên đến mức quá tải, và con không thể diễn đạt điều gì đang thực sự diễn ra trong lòng mình.
Tuổi dậy thì là giai đoạn đầy mâu thuẫn: trẻ bắt đầu muốn độc lập nhưng vẫn cần sự kết nối; muốn được thấu hiểu nhưng không biết cách giãi bày. Khi không được chia sẻ, cảm xúc tuổi teen thường biến thành những cơn giận dữ, đóng cửa, im lặng hoặc phản kháng mạnh mẽ.
Vấn đề không nằm ở sự “nổi loạn”, mà là trẻ chưa có ngôn ngữ cảm xúc để nói lên điều mình đang chịu đựng.
Cảm xúc tuổi teen dữ dội hơn người lớn tưởng
Khoa học thần kinh cho thấy: ở tuổi dậy thì, vùng xử lý cảm xúc trong não (amygdala) hoạt động mạnh mẽ, trong khi vùng kiểm soát lý trí (vỏ não trước trán) vẫn đang phát triển.
Điều này khiến cảm xúc tuổi teen thường cực đoan, bốc đồng và dễ mất kiểm soát, kể cả với những chuyện nhỏ nhặt. Một lời mắng, một ánh nhìn thiếu thiện cảm, một lần so sánh cũng có thể trở thành “giọt nước tràn ly”.
Quan trọng là: trẻ không cố ý làm tổn thương cha mẹ. Các em chỉ không biết cách tự xoa dịu mình.
Hiểu sai cảm xúc tuổi teen – hậu quả có thể kéo dài cả đời
Nếu cha mẹ chỉ nhìn vào hành vi bên ngoài mà không quan tâm đến nội tâm bên trong, trẻ sẽ cảm thấy:
- “Không ai thực sự hiểu mình.”
- “Cảm xúc của mình là sai trái.”
- “Mình chỉ gây phiền phức.”
Từ đó, trẻ dần khép lòng và ngắt kết nối với gia đình. Các em tìm nơi khác để giải tỏa cảm xúc: game, mạng xã hội, nhóm bạn xấu… Nghiêm trọng hơn, trẻ có thể rơi vào trạng thái tự cô lập, tự làm đau bản thân.
Thậm chí, một số em còn nghĩ đến việc kết thúc cuộc sống. Điều đau lòng nhất là gì? Rất nhiều bi kịch bắt đầu từ việc cảm xúc tuổi teen bị bỏ quên hoặc hiểu sai. Không ai thấy được nỗi đau phía sau những hành vi bốc đồng. Và cũng không ai lắng nghe trước khi quá muộn.
Cha mẹ cần làm gì để đồng hành cùng cảm xúc tuổi teen?
- Hiện diện chứ không phản ứng: Khi con nổi nóng, hãy chọn im lặng bình tĩnh thay vì đáp trả. Cảm xúc chỉ dịu lại khi có sự hiện diện an toàn từ cha mẹ.
- Gọi đúng tên cảm xúc: Thay vì trách mắng, hãy nói: Bố thấy con đang rất giận và tổn thương, đúng khôn? Chỉ cần một câu nói đúng cảm xúc, con có thể vỡ òa và nhẹ nhõm.
- Tạo không gian chia sẻ: Đừng ép con nói. Hãy để con biết: “Bố mẹ luôn sẵn sàng lắng nghe khi con muốn.” Cảm xúc tuổi teen cần sự tự nguyện, không áp lực.
- Học sau mỗi lần bùng nổ: Khi con đã bình tĩnh, cùng con nhìn lại: Con đã cảm thấy thế nào?, Bố mẹ có thể làm gì khác để giúp con? Đây là cách trẻ học kiểm soát cảm xúc từ trải nghiệm thật.
Tình yêu thật sự là yêu cả khi con không ổn
Cha mẹ thường dễ yêu con khi con lễ phép, giỏi giang. Nhưng cảm xúc tuổi teen đòi hỏi tình yêu lớn hơn. Yêu con kể cả khi con đang gào lên, khó chịu, hỗn hào.
Một cái ôm sau cơn giận. Một ánh mắt không phán xét. Một câu hỏi dịu dàng đúng lúc. Đó có thể là cứu cánh cho cả một tâm hồn tuổi teen đang tổn thương. Cảm xúc tuổi teen rất dễ tổn thương nếu không được ai thấu hiểu. Điều đáng sợ không phải là con bạn giận dữ. Mà là con không có ai để dựa vào khi cảm xúc ấy trào dâng.
Hãy lắng nghe cảm xúc tuổi teen bằng trái tim tĩnh lặng
Nếu bạn từng thấy con mình thay đổi, nổi loạn, tránh né giao tiếp – đừng vội trách móc. Hãy thử đặt mình vào thế giới cảm xúc tuổi teen: hỗn độn, chưa định hình, dễ bị tổn thương nhưng luôn khao khát được hiểu.
Chỉ cần một sự thay đổi nhỏ từ người lớn – cảm xúc tuổi teen sẽ được chữa lành, và từ đó, con bạn sẽ dần trở thành một người biết thấu cảm, vững vàng và an toàn trong chính mình.
Theo: Mucnews
